کتاب کریم شیره ای

کتاب کریم شیره ای – نویسنده حسین نوربخش

کریم شیره‌ای، دلقک مشهور دوران ناصرالدین شاه قاجار، شخصیتی بسیار جذاب و شگفت‌انگیز بود. او با شوخی و طرافت ویژه‌ای که داشت، به طریقی کم نظیر موفق شده بود تا دربار و مردم را با توانایی‌های هنری و کنایه‌های طنزآمیز خود سرگرم کند. کریم با جسارت و بی‌ترسی، حتی در مقابل شاه و افراد دربار، انتقادات تندی را ابراز می‌کرد و به طرزی دلفریب و موشکافانه، از هزینه‌های بی‌جا و سرکشی‌های درباریان در سفرهای شاه قاجار، سخن می‌گفت.

او نه تنها با داشتن جثه‌ای کم‌قد و لاغر، بلکه با لباس‌های رنگارنگ و استفاده از یک خر کوچک به عنوان موتور حرکت خود، نقش یک دلقک و شخصیت جالبی را ایفا می‌کرد. با این حال، با وجود جدایی از مقام و شغل پست، او از طبع فرهیخته‌ای برخوردار بود و با گذشت، دلسوزی و محبت به مردم شهرش معروف بود.

از جذابیت‌های بیشتر کریم، دانش و آگاهی او در حوزه‌های مختلف بود. او مهارت خوبی در خواندن و نوشتن داشت، از نماز خواندن لذت می‌برد و به پرورش گل‌های نرگس علاقه‌مند بود. علاوه بر این، در زمان نوروز با ارسال گل‌های خودبافته به منازل اشرافیان و درباریان، از آنها عیدی دریافت می‌کرد.

وقتی به تهران وارد شد، با گرفتاری در جشن عروسی بدون شناختن جاهای مناسب، در میان مطربان نشست. با شوخی و لطافتش، او موجب شادی و سرگرمی مهمانان شد. به سبب استعداد در کار با مردم و شوخی‌هایش، مشهور شد و نهایتاً شاه قاجار خودش را برای تأمین سرگرمی‌اش به خدمت خود فراخواند. او مهارتی برای حل مسائل و گره‌گشایی از مشکلات در دوران شاهی داشت و مقابل درباریان و مردم عادی همیشه به شکلی خنده‌دار و زیرکانه حقایق را عرضه می‌کرد.

علاوه بر این همه، کریم شیره‌ای چند سالی به عنوان معاون نقاره‌خانه تهران فعالیت کرد و در مقامش، حقوق و مزایای خود را دریافت می‌کرد. با این حال، او که هیچ نمایشی جز تعزیه ندیده بود، به طور تنهایی نمایشنامه‌هایی را آماده می‌کرد و آنها را در مقابل مردم و حتی ناصرالدین شاه به اجرا می‌گذاشت.

با وجود نقدها و طنزهایش، کریم شیره‌ای با هنر عجیب خود، بیان حقایق را به گونه‌ای خنده‌دار و جذاب می‌کرد که شاه نیز از استعدادهای او لذت می‌برد. این دلقک با شخصیت و منحصر به فرد به نوعی به یک نماد از مبارزه با ستم و ریاکاری‌های زمان خود تبدیل شده بود.